REVIVAL LEH MISSION - Rev. G.R. Mawblei

June 01, 2017 | ARTICLES & SERMONS

Kumina kan thupui chu, “Harhna (Revival) leh Mission” tih a ni a. Kan innghahna tur pawh Luka 24:49, “Tin, ngaiteh u, ka Pa thil tiam chu in chungah ka rawn tir dawn e; nimahsela chung lam ata thiltihtheihnaa an thuam hma loh che u zawng khawpuiah hian awm reng rawh u” tih hi a ni a. He chang hian Pa thutiam, Thlarau Thianghlim thiltihtheihna thuruk a sawi uar hle.

Zirtirte hnena thupek pawh ram tina chanchin tha hril tura thuam a nih theih nan tawngtaina nena chu thutiam lo nghah phawt chu a ni (Tirh. 1:4). Kohhran chanchin kan thlir chuan Revival leh Mission hi thil kalkawp tlat, pawisa thir (coins) pang leh lam leh lam inkawp tlat ang hi a ni a. Harhna chungchang sawi a nih reng rengin a pang leh lam ‘Mission’ pawh hi sawi tel a ni zel thin a ni. 

Kan thupui hi a chian zawk theih nan a awmzia hetiang hian lo sawi dawn ta ila. Harhna (revival)-in a kawh ber chu Pathianin a bik taka a mite a tlawhna, an thinlung khawih harh thar a, an nuna a khawngaihna hna thuk lehzuala a tarlanna hi a ni a. Thlarau lam nun tihnun thar lehna a ni ber (Sam 85:6 - Nangmahah chuan i mite an hlim theih nan min tiharh thar leh dawn lawm ni?). Rev. E.H. Williams kum 1904-1906/7 vela Khasi ram harhna changtu chuan, “Harhna chu Thlarau Thianghlim hnathawh mak danglam tak, mite an sualna avanga lungngaite thlamuan tu, nunthara an nun theih nan leh midangte hnena thuhretu (witness) an nih theih nana chakna petu a ni,” a ti a (Ref. Centenary History ka Balang Presbyterian ha ri Khasi Jainta, KJP Synod, Shillong - 1898 p.78).

Heta thil lo lang chiang em em chu harhna (revival) han tih hian thu maia sawi ni lo, a taka miin an nuna an chan (experience) ngeina hi a awmze dik tak chu a ni. ‘Mission’ awmzia chu Lal Isuan a zirtirte hnena, “Pa-in kei mi tir ang bawkin ka tirh che u hi” (Jh. 20:21) a tih a ‘tirh’ lai tak kha a ni a. Thuthlung Hluiah chuan Pathianin Israel fate chu hnamtin zinga a êng ni turin a tir a (Isa. 49:6). Hei pawh hian Mission awmzia a tifiah hle. Kristian thenkhatte chuan Mission han tih hian chanchin tha hril (evangelism) ringawt emaw an ti a, mahse hei hi a dik famkim tawk lo. Mission chuan khawvel tana Kohhran rawngbawlna leh hnathawh pumpui a huap a ni. Mahse chutihrual erawh chuan Kohhran hi Mission a ni a, Mission pawh hi Kohhran a ni a tih ngawt theih si loh. Emil Bruners chuan, “Kang avanga mei a lo awm ang hian Mission avangin Kohhran a lo awm,” a ti a. Chumi awmzia chu Kohhran chu a mission rawngbawlna avang chauhva hmuh theih leh thang lian thei a ni tihna a ni. Hmanlaia Mission rawngbawlna chuan Kristian lote Kristiana siam (evangelization) chauh a huap a, mahse tunah erawh chuan hemi piah lam pawh a huam ta. Tichuan, Mission chu Kohhran hnapui ber, Pathian sum enkawl hna te (stewardship), midangte lainatna te, thuhretu nihna te, dikna leh remna chanchin\ha mitin hnena puanchhuahna leh nunpuina hi a ni. 

Revival leh Mission (Kohhran chanchinah) : Kohhran chanchina thil thlengte hian Revival leh Mission inzawmna a tarlang chiang hle a. Hei hi Wales rama kum zabi 18-naa thil thlengte leh Khasi rama thil thlengte, tin, a hnu zela P.C.I. Kohhran hrang hranga thil lo thleng zelte hian a tifiah khawp mai. Kum zabi 17-naah khan Wales ram Kohhran chu an nguiin an chau hle a. Miten Pathian thu an ngaihsak lova, puithuna atthlak an uar a, an rinawm lova, an nun a bawlhhlawh a, Pathianni inkhawm takngial pawh an ti bawrhbang a ni.

Kum zabi 18-na velah chuan mi tlemte ten chhandamtu Isua an mamawhzia an lo inhre thar a. Mi thenkhat - John Eliot te, Jonathan Edwards te, John Wesley Kohhran chanchina thil thlengte hian Revival leh Mission inzawmna a tarlang chiang hle a. Hei hi Wales rama kum zabi 18-naa thil thlengte leh Khasi rama thil thlengte, tin, a hnu zela P.C.I. Kohhran hrang hranga thil lo thleng zelte hian a tifiah khawp mai. Kum zabi 17-naah khan Wales ram Kohhran chu an nguiin an chau hle a. Miten Pathian thu an ngaihsak lova, puithuna atthlak an uar a, an rinawm lova, an nun a bawlhhlawh a, Pathianni inkhawm takngial pawh an ti bawrhbang a ni. Kum zabi 18-na velah chuan mi tlemte ten chhandamtu Isua an mamawhzia an lo inhre thar a. Mi thenkhat - John Eliot te, Jonathan Edwards te, John Wesley te leh midang tlemte te chuan Kristiante leh Kristian lote pawhin thlarau lam tihênna an dawn theih nan nasa takin Pathian hnenah an tawngtai thin a. Kum 1813-ah chuan chu Pwllhedi Association an tih mai chuan Home Mission an din a, anni hian London Missionary Society nen kum 1840 thleng an thawk ho nghe nghe a ni.

January 31, 1840-ah Rose Chapel an tih maiah chuan Wales ram Kohhran chuan ‘Welsh Calvinistic Methodist Foreign Missionary Society’ an lo din a. Missionary te tir chhuakin an Missionary hmasaber Rev. Thomas Jones I phei chu Khasi ramah lokalin June 22, 1841 khan Khasi ram Sohra khua a lo thleng ta a ni. Hei hian a tarlan chian em em chu “Harhna reng reng hian Mission hnaah zung a kai a ni” tih hi a ni. Hetiang chiah hi Khasi ram a lo thlen dan pawh a ni. Khasi rama Kohhran a din atanga kum 50 hnu lamah chuan Khasi ram Kohhranten hma an sawn lo hle a, Kohhran a chauvin a nung che che a ni ber. Mi thenkhat phei chu Sakhaw hlui lamah an let leh hial a. A bik takin June 12, 1897-a nasa taka lir a nghin avang leh chu lirnghing rapthlak tak avanga hripui a len chiam phei kha chuan Kristiante chu hnam phatsantu ang hiala puh an ni a. Chuvang chuan mi tam tak an sakhaw hlui lamah an let leh a ni. Amaherawhchu, hetih lai pawh hian mi rinawm Pathian hnathawh beiseia tawngtai tlat engemawzat chu an awm ve reng a. December 12, 1897-ah phei chuan India ram harhnan an tawngtai tawp mai a ni. Kohhranina Thlarau Thianghlim hnathawh a mamawhna a nasa hle mai. Hetih laia thil lo thleng mak tak mai chu Wales Kohhran chuan Rev. D.E. Jones chu Lushai rama Missionary turin a ruat a. Chumi rual chuan Khasi ram Kohhran chu Rev. D.E. Jones tawiawm turin a rawn ngen nghal bawk a. Chu chu Mawphlang-Mairang Presbytery chuan remtiin Babu Rai Bahadur chu Lushai rama Rev. D.E. Jones tawiawm turin a ruat a. Amah Rai Bahadur leh a nupui leh an chhiahhlawh chuan Rev. D.E. Jones chu lo tawiawmin August 31, 1897 khan Aizawl an lo lut ta a ni (Ref. Mawphlang-Mairang Presbytery Minutes 1897-1934, p-9). Hemi hnu hian Lushai ramah chuan a khat tawkin harhna a thleng zui ta reng a. Kum 1898-ah Lushai ram chhim lama rawngbawlna pawh Khasi Contractor Sahonroy rawngbawlnain a tiphuisui hle bawk a ni. Kum 1899-a Mizorama Kohhran a lo din khan member zinga 6 chu Khasi an ni a. Midang 2 chu Mizo-Khuma leh Khara an ni a, anni hian June 25, 1899 khan baptisma an chang a ni. Khasi rama harhna hi Lushai rama Mission rawngbawlna atanga lo intan a ni a. Khasi tena harhna an chan hmasak berna chu Jan 16-18, 1904-a Mawphlang-Mairang Presbytery, Nongrmai hmuna an neih atangin a ni a. Dr. John Roberts, Wales harhna atanga lo kir hlim hlawl chuan Wales rama harhna chungchang a sawi a. A sawi zawh hnu lawkah Rev. Liar Sordar Mawdem leh Rev. Williams Lewis te an tawngtai a. Mipuite pawhin tawngtai chhunzawm vein an zai nghal bawk a. Chutiang chuan harhna meichher chu a lo intan ta a ni.

Kum 1906-ah Mairang-ah Assembly neih a ni a, hetah hian Mizo pawh pakua (9) an tel ve a, anni pawh hian he harhna meichher hi an dawng a. Aizawla an kir hnuah harhna meichher chu April 9, 1906 khan a lo alh chhuak ta a ni. Chumi atang chuan Mizoram Chhim leh Hmar ah leh India hmarchhak hmun hrang hrangah Mission rawngbawlna pawh a lo darh ta zel a ni. Revival leh Mission hi P.C.I. chuan englaipawhin a ngai pawimawh hle reng a. Kristiantena kan pianpui taka chu Isua Krista rin leh chumi ring tura midangte sawm/siam hi a ni a. Harhna chungchang sawi a nih reng rengin Mission rawngbawlna leh chanchintha hril hi sawi tel a ni zel thin. A nihna takah chuan mite hian Sunday School kal ai hian Gospel Campaigns/Crusades te hi an tuipui ta zawk emaw tih tur a ni. Midangte hnena simna leh sual ngaihdamna chanchintha hril hi thil hlimawm tak a ni reng a ni. Hetiang hian Lal Isua thupek hnuhnung ber kan tihlawhtling zel a lo ni a (Mt. 28:19-20). Ringtu tawh phawt chu Isua tana thlarau bo manna kawngah kan vaiin mawh kan phur tlang vek a. P.C.I. pawh hian India hmarchhak pumpuiah he remna chanchintha hi kan puang darh mek zel a ni. P.C.I. harhna kum 100 lawmnaa kan chan tihnun tharna pawh kha Kohhran tinin kan lo lawm (welcome) tlang hle a, hei pawh hian kan thlarau lam nun thanlen zelna leh hausak zelna tur a tarlang chiang hle a ni.

 

 

 

REVIVAL LEH MISSION - Rev. G.R. Mawblei

June 01, 2017 | ARTICLES & SERMONS