BEIHRUAL HMAN TAN DAN - By Laldawnkimi, Archivist, Synod Office

June 01, 2017 | ARTICLES & SERMONS

THUHMA : Kum 1894-ah Chanchintha kan dawng a, kum 1906-ah Harhna tum khatna a lo chhuak a, a tum hnihna pawh kum 1913 ah a lo chhuak leh a, ringtu an pung hle. Mahse hun engemaw chen hnuah harhna chu a lo reh a, Kohhran a lo nguiin a lo chaklo leh ta, rinna kawnga an la ngheh tawk loh avangin han ban leh puk puk te a awm a, khawvel miten nuihzatin “Pathian thu awih leh aichhia chuan thal an hua a nia” an ti thin. Mahse, mi engemawzat rinnaa mi nghet leh rinawm an awm a, phurna hloh mahse thahnemngaihna hloh lovin an thawk zel a. He Harhna hnua Kohhran han ngui leh chuan mi tam tak hnungtawlhna leh zuaina a siam mai bakah, thawhlawm pawhin a tuar nghal a, 1917-a Tirhkoh tirh chhuah 7 chu thawhlawmin a daih loh avangin an hlawh bi cheng 10 chu cheng 8/- a tihhniam a ni a. Tichuan ringtute intihchak tawnna leh ringlote beihna chu hnapuia neih an duh ta a ni. ( Mizo Kohhran Chanchin Rev. Saiaithanga phek 54-56, 58)

BEIHRUAL NEIH A NI TA : Hetih lai hian Mizoram Hmar chan pum pui hi Khasi Synod hnuaiah Presbytery pakhat kan ni a, kum khatah vawi hnih ( March & Oct ) Inkhawmpui an nei thin a, March 15 - 18, 1918 Presbytery Inkhawmpui Aijal-a neih chuan hetiangin a rel a “ Kristian Beihrual-na hi June, 1918 a hian lo awm tan turin kan ruat a. Thla chawhma lam chu mahni Kohhran ho tan a, in tih chak na tur leh in tih thianghlimna leh in tih ngah lawk na atan kan hmang theuh ang a, tin, thla chawhnu lam chu ringlo te tan a hman tur ani ang, mi hruai hram turin. Tin, Kohhran tin in an thawh-zia dan theuh tur an ngaihtuah ang”. (Presby. 1918 No.10, Kristian Tlangau May 1918 phek 94 ) Rev. Sandia pawhin hetiang hian hriattirna a chhuah a- Hmar-Chan Presbytery thil-tih chhiar ilang-in, thil pawimawh em em an ruat a ni. Tun June thla chhung hian Hmarchan khaw-tin-ah Pathian Ram tizau turin leh Isua mi zawng zawng tithianghlim turin kan beirual ang. Hetiang-in tunlai-in India ram pumpui-ah an ti mek a ni. Malsawmna tam tak an hmu tawh a ni. Tin, unaute u, heng thil hi hriatreng a tul a ni.

Kan beihrualna hi ti tha tur leh Pathian hming ti-ropui turin, heng thil hi i ti ang u :-
a) Nashatak-in tawngtai-in Pathian malsawmna kan dil tur a ni, June thla hma pawhin rei fe an.
b) Kan ngaihtuah fo tur a ni.
c) Kan in-en tur a ni. Kan rilru kan buatshaih tur ani. 
Sualna zep ilangin malsawmna a dal ang. Isua hnena fel takin kan inpe tur a ni.
d) Engtinnge beihrualna hi kan tanpui theih ang, kan ngaihtuah tur ani.

Tin, a tumna ber kan hre reng tur a ni. Hapta hnih hmasa chhungin, kohhranho mi ti-harh leh ti-thianghlim turin kan beihram ang. Tin, chu mi hnuah chuan awihlote hnena kal-in kan bei-rual ang. Heng thil pahnih hi kan Pathian duh zawng ani tih kan hria. Taimatakin i ti ang u. Tin, kan Kohhranho tin in malsawmna ropuitak an hmu ang tih kan beisei. Beihrual thatna tur chu tawngtaiin i dil fo ang u. (Kristian Tlangau May 1918 phek 99) Hemi tuma an hman dan Lalhnawka khua Lungsum leh Lalzika khua te chuan an report bawk a, a ngaihnawm hle ( Kristian Tlangau Sept 1918 phek 172, 180) Aizawl hmuna an hman dan report Sandia Sap leh Liangkhaia te ziak hetiang ani: “..... June nikhat zan atang khan inkhawm kan lo tan ta a, Pathian in mal min shawm shak a, keini Kohhran a mawi lovin kan inkhawm chu kan lo hlim ta hle mai a, zan khat zan a pang chuan inkhawm kham lovin kan lo tin ta hial mai a; chumi Kohhran chhunga inkhawm chhung chuan, mi in ah emaw, Biakin ah emaw inkhawm mah ila, kan hlim hle fo thin a, uar hauh lova shawi pawhin hlim reng rengin kan tum tla, tih theih a ni e.

Tin, thla chanve a lo ral dawn Pathianni vawi thum zan ah chuan Inpumpekna inkhawm kan nei a Chu mi inpumpekna ah chuan “Inpumpekna lehkha” an ti a, Pathian hnena kan thu tiam zawng zawng kan lo thlah thlam tawh shi kha chawk harh leh turin In tiam na lekha te tak te mi zawng zawng hnena an shem a. Tin, mi pakhatin Pathian hnena inpek tharna lam thu a shawi a; han ngaih thlak meuh chuan kan Pathian thu awina hi a lo pan deuh tak a lawm maw ! tiin kan in shit theuh mai a “Tun hma lam ai kha chuan ka va bei nasha deuh tawh dawn em” kan ti rilru theuh a ni. Tin, thu shawi zawh a chuan “In-pum-pek thawh-lawm” an ti a,thawh-lawm kan upa ten an khawn bawk a, chu tah pawh chuan ni dang ai chuan kan thawh tam zawk theuh a ni awm a, chu mi tum maiah chuan cheng 14/- lai kan ngah a. Tin, chu tah chin a chuan Pathian thu awi lo ho kan bei tan ta a. Mi lian deuh in mi lian deuh an bei a, mi te deuh in mi te deuh kan bei a, nula in nula, tlangval in tlangval, pitar in pitar, putar in putar, naupang in naupang, mahni tum tawk theuh kan bei a. Pathian in chakna min pek avangin tumahin hlau lo leh zak lo leh ning lovin kan bei theuh va: ruah sur chung te pawh hian kan bei zel a kan lawm em em vek a ni...........”

Khaw hrang hrang atanga Beihrual vanga hming pe thar mi 344 an ni. ( Kristian Tlangau Oct. 1918 phek 194-195) Hetianga June 1918 ah hlawhtling taka an hman avangin October, 1918-a Champhai Hmunhmeltha khuaa Presbytery chuan “Beihrualna hi awm leh sela kan ti tlang a, kum 1919 September a ni ang, a tih dan tur chu hmana mi ang bawk khan a ni ang”. tiin a rel leh ta a ni ( Presby. Oct. 1918 No.11 ) Ringtuten thahnemngai taka an tawngtaina leh an beihna chu Pathianin mal a sawm a, kum 1919 ah chuan Harhna tum thumna a lo thleng leh ta nghe nghe a nih kha. 

HMAN HUN : Kum 1918 ah June , 1919 leh 1920 ah September, 1921 ah January ,1922 - 1924 ah April thlaah te hman thina ni a, mumal taka September thla kan hman hi 1925 atangin a nih hmel e. (Presby. Oct. 1920 No.25, Oct. 1921 No.33, Assembly 1925 Jan No. 18)

THU ZIR : Standing Com. rel angin kum 1937 atangin ram pum huap thu zir bik siam tan niin a lang, “ Kan Kohhran kum tin Beihrual hi fel zawka kan tih theih nan Beihrual programme ram pum tan siam ila, kan subject chu Insumna thu lam nise” (SC dt.28.6.1937 No.7). Mizoram buai avangin ram pum huap zir tur siam loh tum a awm a, hengah hian mahni Kohhran remchan anga buatsaih leh hman a ni. Hapta hmasa ber Ramthar hapta hi 1981 atanga hman tan a ni a, Hapta lina Kristian Chhungkaw hapta hi 1983 atanga hman tan a ni.

BEIHRUAL THLA HMAN DAN TIHDANGLAM RAWTNA: Aizawl West Presbytery-in Beihrual thla hman dan tihdanglam a rawtna chu 2001 Synod chuan tha tiin SEC bawhzui turin a dah a ( 2001 Synod Gen.5) Questionaire-te siama ngaihdan hrang hrangte lakkhawm anih hnuah tihdanglam dan tur hetiang hian rel a ni : 1) Beihrual hi September thlaah hmang zel ila. 2) Tualchhung Kohhranin remchang leh tha atih angin Biak in leh in lamah hman pawlh thin a ni ang. 3) Thupui hi rampum huapin Synod-in ala siam zel ang a, amaherawhchu a thupui leh Bible chang tarlan bakah a kaihhruaina thuziak hi chu tuna kan hman lai aia tawi fel zawka siam tur a ni ang. 4) Mahni Kohhran tan tangkai leh sawt zawka hmang duhte tan zau zawka zalenna pek a ni ang. 5) Kan Kohhran hmalakna pawimawh - Kristian Chhungkua, Ramthar leh vantlang nun siamthatna ( Social concern) lam thilte hi hlamchhiah loh tur a ni ang. ( SEC 185: 7; SEC 186:7; SEC 187:29)

 

 

BEIHRUAL HMAN TAN DAN - By Laldawnkimi, Archivist, Synod Office

June 01, 2017 | ARTICLES & SERMONS