KRISTIAN CHHUNGKUA LEH CHHUNG INKHAWM - Rev. Dr. H. Vanlalruata, ATC

May 15, 2018 | ARTICLES & SERMONS

Pathianin mihring a siamin mahni chauhva awm turin a siam lo va, chhungkua a dinsak a. Chuvangin, chhungkua hi hnam te, sawrkar te leh kohhran te awm hmaa awm tawh a ni a, nun dan zirna bul ber a ni a, sakhaw bul a ni bawk. Kristian chhungkua chu Kristian zirtirna leh Kristian kawnga inkaihruai chhungkua a ni. Pathian tiha chhungkuaa Pathian biak te, inkhawm leh kohhranho thiltiha tel that te a huap vek a ni.

1. Chhungkaw pawimawhna Bible chuan, "Naupang chu a kalna awm kawngah chuan zirtir ula, a upat hun pawhin a thlah lo vang," (Thufingte 22:6) a ti a. Chhungkua hi sikul hmasa ber leh kohhran hmasa ber a ni kan ti thei ang. Ghana hnam thufing pakhat chuan, "Hnam chhiatna chu a mite inah a intan (The ruin of a nation begins in the homes of its people)," a ti a. Chutiang bawkin 'hnam ropuina pawh a mite in atanga intan a ni' kan ti thei ang. Kan hnam, ram leh khawtlang a tluchhia a nih chuan kan in atanga intan a ni tihna a ni. Chhungkaw inkaihhruaina tha leh ruahmanna fel a awm chuan inremna a thleng a, chhungkua a nghet a, hmasawnna a kal tluang thin. Bible chuan "Inkaihhruaina fing awm lohnaah chuan mite an tlu thin a, remruat thiam tamnaah himna a awm," a ti (Thuf. 11:14).

2. Chhung inkhawm neih a harsa Tunlaiah ni tin khawsak eizawnna avang te, kan in chhungkhura kan thil neih, a bikin information technology avang tein chhung inkhawm neih a harsa tan hle mai. In chhungah awm vek mah ila, thut ho leh tawngtai ho ai chuan mahni mobile phone/tablets/laptop computer theuh kan thut chilh ngar ngar mai a, inbe hman abar pawh kan awm lo va, Pathian biak ho ngat phei chu a harsa tan hle. Tum fe loh chuan chhung inkhawm nei turin hun kan nei thei ta meuh lo. Chutih rualin chhungkaw pawimawhna leh chhung inkhawm hlutna erawh a danglam chuang lo va, a pawimawh telh telh zawk awm e.

3. Bible leh chhung inkhawm Chhung inkhawm hi Bible-ah hian kan hmu tam lem lo; mahse chhungkaw pawimawhna erawh kan hmu fo. Thuthlung Hluiah chuan pate chu an fate zirtir tura beisei an ni. Deut. 6:6-9-ah Pathianin Israel fate hnenah heti hian a sawi a: "Tin, heng thu, vawiina ka pek che u hi in thinlungah a cham reng ang a; in fate thahnemngai takin in zirtir ang a, in ina in thut lai te, kawnga in kal lai te, in mut lai te, in thawh hun tein in sawi thin tur a ni," tiin. Sam 78:5-7-ah pawh ti hian kan hmu a, "Jakobho zingah thuhriattir a tinghet a, Israel-ho zingah dan a ruat a. Chung chu thlahtute hnenah thupekin a pe a. Anni chuan chung thu chu an fate hnena an hriattir turin: Thangthar lo la awm tur, naupang lo la piang turte chuan an hriat theih nan; Chungte chu an thawh a, an fate an la hrilh chhawn zelna turin: An beiseina chu Pathianah an nghah theiha, Pathian thiltihte chu an theihnghilh lohva, A thupekte chu an awm zawk nan." Bible chuan rinna inrochun zelnaah chhungkua hi a pawimawh tih a sawi a, chu chu vawn nun tlat tur a ni. Joba chuan a fate a tawng-taisak a, "Ka fate hian thil an lo tisualin Pathian an lo sawichhia a ni mahna," a ti a ni. Joba chuan hetiang hian a ti thin a ni (Job 1:4-5). Puithiam Elia khan a fate sualnaah ngaihdam a dil loh vangin a tuar ta. Kan chhungkaw tan maicham kan siam a tul takmeuh. Keinin kan fate kan dilsak lohvin tuin nge dilsak chuang ang? Thuthlung Thar Kohhran hi chhungkua atanga rawn intan a ni a. Isua khan inah a zirtir a, zanriah hnuhnung pawh inah a kil a, a thawhleh hnuah inah a zirtirte a tawk leh a. Kohhran hmasa kha inah Pathian biain an awm thin. Paula'n Thuthlung Thar nu leh pate chu an fate Lalpa zirtirnaah kaihruai turin a zirtir a (Eph. 6:4). Timothea chu a nu zirtirnaa sei lian a ni a, a pi enkawlnaa puitling a ni a, a rinna chu a naupan lai atanga a zir chhuah a ni.

4. Chhungkuaa Pathian biakin a tumte
(1) Pathian fak leh chawimawi
(2) Chhungkua ngaih pawi-mawhna
(3) Kristian nungchang inkawhhmuhna
(4) Chhungkuaah inremna a awm theih nan
(5) Chhungkuaa inphuar khawmna
(6) Inhriat tawnna hmun a ni
(7) Naupangte hnenah Pathian biak hona inzirtir
(8) Naupangte Krista hnena kaihhruai
(9) Thlarau nun Hruaitu nihna lantirna
(10) Inthununna mumal inpek
(11) Nakin zela thuhretu ni tura inzirtir.

5. Chhung inkhawm tangkaina
(1) Chhung inkhawm hian Pathian ropuina a lantir. Chhung inkhawm neihna chhan hi malsawmna dawn duh vang a ni lo va, Pathian ropuina puan chhuahna zawk a ni. Miin thil dang zawng aia Pathian a dah pawimawh hian Pathian a ropui a ni mai. Chhung inkhawm hi chutianga Pathian hi kan engkim atan a tha a ni tih inhriattirna hun leh hmun a ni. Pathian hminga mi pahnih pathum an pun khawm-naah chuan Pathian hi a ropui zel thin. Chhung inkhawm hi Lalpa tana maicham kan buatsaihna hun a ni a, a hlu hle a ni. Pathian hi ‘kan Pa’ kan tih hian Pa leh fa inlaichinna chungchang a kawk nghal a, Pathian chuan kan chhungkua hi min laichin hle tihna a ni.

(2) Chhung inkhawm hian chhungkuaah hlimna a thlen thin. Lal Isua hi kan hlimna leh lawmna bul a ni a. Mi mal nunah hlimna a pekte chu chhungkuain a zar an zo thin. Happy mother happy family (Nu a hlim chuan chhungkua a hlim thin) tih a ni. Chhung inkhawm ngai pawimawhtute chu Krista hmangaihnaa phuar khawmin an awm thin a, an chhungkuaah inhmangaih tawnna te, inngaih-dam tawnna te, indawh tawnna te a thlen thin a ni.

(3) Chhung inkhawm chuan khawvel a tidanglam thin. Thil lo danglam thin hi Pathian hnathawh a ni a, chu chu chhung inkhawm avanga lo awm a ni ve fo. Pathian chuan amah ringtute tawngtaina a ngaithla thin a, ni tin chhung inkhawma an tawngtaina te chu a hlawhtlintir thin a ni. Chhung inkhawmah naupang kum 6 mi lekin khawvelah Chanchin Tha a darh zel theih nana a tawngtaina chu Pathian tan chhan loh chi a ni lo. Chutiang zelin, kan chhungkua, kan khawtlang, kan kohhrana thil thleng mekte hi kan tawng-taina chhanna a ni zel a ni.

(4) Chhung inkhawm hi kohhran tan a tangkai : Prof. Ross T. Bender chuan, "In lama Pathian biak tih than te, tawngtai thin te, sakhaw tawngkam leh tih dana bel te, sakhaw hla tha zir leh hriat te, Pathian thu chang vawn zawng zawng te hi Pathian Biak Ina chhawm luh atan vek a ni. Chhung inkhawm nei tamna kohhranah chuan naupang te te pawhin Pathian biak inkhawm awmze nei leh nung siam turin dinhmun pawimawh an luah thei thin," a ti.

(5) Chhung tin hian chhung inkhawm kan mamawh. Harsatnain a tlakbuak loh chhungkua leh mi mal kan awm lo vang. Heng kan harsatnate hneh nan chhung inkhawm hi kan mamawh. Chhungkuaa mi mal harsatnate intawmpuia, intawngtaisak te hi a tangkai a, chhungkuaa tih theih kan neihte sawi ho nan a tha. Chhungkua hian dotu leh ertu kan nei thei a, chungte chu a huhova do hian hneh a awl. Chhungkaw harsatna leh mualphonate hi mi mala tuar lova, intawrhpui tawn hian kan dam hma thin. Chhungkaw ruahmanna (plan) neih te pawh chhung inkhawm leh chaw ei lai hian sawi ho fo a tha. Kan chhungkua hi harsatna kan tawh lai leh kan thatna tura min ngaihsak leh tawngtai tam ber te an ni a, kan chhiat kan thata kan innghahna a ni. Chuvangin, chhungkua kan nei hi lawm ila, chhung inkhawmah Pathian hnenah lawm thu i sawi thin ang u.

Roman puithiam, Father Patrick Peyton-a (1909–1992) chuan heti hian a sawi a: "Chhungkaw tawngtai ho thinte chu an khawsa ho thin," (The family that prays together stays together) a ti a. Chhungkua ni ve si, tawngtai ho ngai hauh lo chu khawsak honaah pawh an ngaihtuahawm deuh! Paula chuan kan thinrim hi niin tlakpui lo se a duh a (Eph. 4:26). Chhungkuaah thinurna leh inrem lohna kan nei thin. Nupa inkarah te, fa te nena kan inkarah te, rilru put dan leh duh dan inan loh avang te, sum leh pai chung-changah te thinurna nei thin kan ni a, chung kan thinurna te chu ni tlak hmain inremleh tur a ni.

Hei hi khel lovin ni tina tih tur a ni. Tawngtai ho aia inremna hmanraw tha a awm lo reng reng. Hma lam huna tih tur hrang hrang huaisen taka hmachhawn turin chhung inkhawm hi hmanraw tangkai tak a ni. Chhungkua hi Tualchhung Kohhran hmasa ber a ni a, chu kohhran chu a tawngtai ngai loh chuan kohhran nihna a nei lo. Chuvangin, kohhran hmasa ber chuan chhung inkhawm a ngai pawimawh tur a ni.    

KRISTIAN CHHUNGKUA LEH CHHUNG INKHAWM - Rev. Dr. H. Vanlalruata, ATC

May 15, 2018 | ARTICLES & SERMONS