CHHANA:
Chesual tawh reng chung sia dan thianghlima inneih in ngam leh ngam loh tur thu i rawn zawt daih a. A ngam leh ngam loh lam hi chu nangmahni thu a ni zawk ang chu. Eng pawh ni se, dan thianghlima inneih chu in tlin tawh lo hrim hrim tihna a ni a. Lo ngam ta teh reng pawh ni ta ula, thiante mitmei ven tur in nei reng a, chu ai maha pawimawh zawk chu Pathian a ni. Mihring bum thei mah ula, Pathian chu bum rual a ni lo.
Ka bialnu nen KTP rawngbawlna ah pawh kan inhmang ve hle mai a. Tin, kan inhmangaih ve em em a. Hun rei tak chhung kan inkawptawh in, innei ve ngei turin ka rilru pawh ka pe ve thin a. Amaherawhchu, ka bialnu hi hmundangah Missionary in a kal daih mai a, nupui atan hial ka rilru ka lo pek ve tawh avangin rawngbawltu ni ve mahila, ngaihthiam har ka ti em em mai a. Min hmangaih tawk lo ni te in ka hre thin a. Pathian ka hlau bawk si a, Hmundangah a awm tak avang hian hmeichhe dang ka zawng mai dawn nge niang ?
CHHANA: Heng i harsatna chinfelpui tur che hian Synod Office-ah, Family uidance & Counselling Centre hawngin he centre hi Counsellor pahnihin an thutchilh a; mamawhtute tan pan theih reng a ni.
Hun rei tak inkawm, inneih hial rilrua pu mek nge in/i nih. Tlang taka thu sawi dun in ni em? Missionary-a kal tur hian a rawn che em? Tin, i ngaihdan leh duh dante i hrilh chiang em? I duhna leh rilru hre lovin i siam pawh a ni ang em? Tin, Missionary ni chungin a la hmangaih reng che em? Inneih avanga tu zawk emaw insiam rem tul ta se a thei lo zawk chu tu nge? Eng vang nge? Chhungkaw din thu a tel avangin in pawh tak, inhrechiang leh zual tur a tan lak a tha ang. Tin, “A kawppui awm mi ka siam ang,” titu Pathian a innghah a tha ber fo ang. Innei ve ngei tura a rilru a pek ve leh pek ve loh che hriat chian a ngai. In inhmangaih a, Missionary-a a kal hian a hmangaih ta lo che niin i hria em ni? Thu tawp siam tur chuan a rilru i hriatchian a ngai ang. Missionary-a kal chungin pasal a tan a la duh thei tho che. Missionary-a ni chung hian nang pawhin i nei thei tho. A rilru chiang takin hriat zui tum la, Pathian rawn chung zelin thu tawp siam ang che. Pathian samsuih in nih chuan engkim a rem mai ang. I ngaihzawngah i rilru i nghat lian lutuk a ni thei bawk.
Zawhna parukna zawt tu khi ka ni a. Ka zawhna min chhannaah pawh duh vang reng kher lo pawha lo chesual palh emaw virgin tawh lo pawh hnualsuat vek theihlohna chin te pawh i rawn sawi a. Zawhna tawp berah hian inpuan a pawimawh zia i rawn sawi leh bawk a. Hei hi ka ngaihdan pawh a ni tho a. Chuti anih chuan tlangval invawng tak, Biak In hawng ngeia nupui neih tum, chumi pawh chu tlin ngei bawk, mahse a bialnu, an la inhriat hma daiha a duh vang pawh niloa lo chesual palh vangin Biak In hawnga inneih a theih loh tihna em ni? I thurawnah hian "hnualsuat vek chi chu a ni lem lo, an nungchang azir pawha ngaihnathiam chin a awm ang" tih lampang zawngin min chhang a. Nih leh chutiang mi chu an awm ngei tih ka hria a, ngaihnathiam ringawt ila, engtinnge inneih duh ila, kan tih ang? Biak In hawng loa tih mai tur em ni ang? Khawngaih takin Practical deuhin min chhan theih chuan ka lawm hle ang.
CHHANA: I bialnu chu tun hma hun rei tawh taka lo chesual, a inpuan loh avanga thunun loh a ni awmin a lang a. Lo inpuang tawhin fel taka lo thunun chu ni se, Pathian mithmuhah chuan a tha zawk a. Amaherawhchu, a sim tawh hnua thunun leh chu ama duh thu ngeia ti a nih si loh chuan amah pawhin a zo lo thei a. Thunun chhung atan thla 6 Kohhranin a tiam pawh hi an sual an sim leh sim loh en nan thla 6 hi tawh thawkhata ngaih a nih vang a ni. Kohhran thununna tawk lo chu Dan angin Biak In hawngin a inneih theih. Nangmah leh i bialnu-in in duh dan chu in rel fel a tha zawk ang. Pawn lam miin sawipui thui theih in ni vak lo niin a lang.
Zawhna hnuhnung bera mi hi chhunzawm ta ila. Mi inngaizawng chesual loin inneih tum sela, mahse a tu zawk emaw chesual palh tawh ni ta sela, chu chu an pahnih inkarah chuan hre tho ni ta se, Kohhran hmaa sawi chhuah kher tur a mi, hun kal daih tawh a mi te lo ni ta se? An la inpuan tho a ngai a mi? Chutiang ti tawh chu an lo awm reng tawh thin em?
CHHANA: A hma lama zawhna chhannaah hian i hriat duh thenkhat chu chhan tel a ni. Kohhran ngaihsak mi tak an nih chuan inpuang lote hi an hlim tluantling thei ngai lo. Eng pawh ni se, sual thup hi a tha lo hrim hrim a, sual inthup pui pawh a tha chuang lo. Bible-ah Anania leh Saphiri te chungchang kan hmuh kha. Ka hriat chian tak mi pahnihte chu, an inru lo va, a hmeichhiain nau a pai lo bawk a, mahse, tun hma lamin an lo chesual dun tawh a. Inneih an tum chuan, Pastor hnenah Biak In hawnga innei thei an nih loh thu tha takin an hrilh a, tun thlengin inkawp rem takin, hlim takin an la innei a ni.
Inngaihzawn laia chesual emaw inru emaw te chu Biak In hawng lovin Dan 2-na kan tih mai in an innei tlangpuia. A chunga zawhna kan hmuh ang khian inpuang lem loa Dan 1-naa innei pawh an awm tho a, a then mualpho phah pawh an lo awm tawh thin a, a then te chu hriat chhuah lem lohte pawh an ni ang a. Ka zawhna chu mi an inngaihzawnin chesual loin inneih tum ta se, mahse mipa emaw hmeichhia emaw a hun kal tawhah lo chesual tawh ni ta se engtia tih tur nge, engtin nge kohhran hian a ngaih?
CHHANA: Mipa emaw hmeichhia emaw chesualte chu thunun tur an ni a, inpuang duh lo thunun loh an awm thei bawk ang. Chutiang bawkin inneihnaah pawh, inneihtirtuin, "Lang lo tura thuhruk engmah a awm lo va, hriat loh tura zep ruk pawh engmah a awm hek lo....Ni kin niah emaw, eng hunah emaw thil zep ruk eng pawh a lang tho dawn a. Chuvangin, tunah hian, Pathian hminga in inneih a rem lohna a awm chuan, nangmahni in inpuang tur a ni", tiin hun a hawng thin a. Chesual tawh reng si, inpuang duh lo an awm chuan anmahni mawh a ni ngei ang.
Kan tunlai khawvelah hian nun hi a harsa tawh hle a, (thlir dan khata kan thlir chuan) Nupui pasal in zawnnaah pawh hian harsatna a tam ta hle mai. Tlangval ka la ni a, nupui atan hian hna nei hi an tha khawp a, chu chu tunlaiah chuan kan tehna tak pawh ni te hian ka hre thin a, hetiang kawngah hian chutiang lam ngaihtuah avanga inthen te pawh (inngaizawng) an awm fo thin a. Ka ngaihdanah chuan dik ka ti lo a, amaherawhchu ngaihtuah a ngai ve tho si a, engtia tih chi nge ni ang le. Kawppui kan zawnnaah hian Pathiana innghah hi a har thin khawp mai, engnge i ngaih ve dan, min hrilh theih chuan ka lawm khawp ang.
CHHANA: Kawppui awm mi siamtu kan Pathian duh dan hi pawimawh berah ngai i la, mimal duh dan - ruahmanna tha leh ngaihtuahna mumal pawh awm lova inneih puitlin zel mai hi bansan a tul. Dinhmun, nihna leh khawsak nawmna it leh awh a awl. Hmel leh lan dan ngaihpawimawh luat a hlauhawm. Pathian remruatna ngei chuan bul tan dan tha leh tlo min thlen ngei ang. Tu nge ka nih? Eng mi nge nupui atan ka duh? Mahni inhrechiang ngam ila. Hna nei nupuia nei duh chuan – inphahhniam te, inngaihtlawm te a phut zual bik. Nupui zawn dan tha ber chu pathian rawn chunga ke pen hi a ni.
Counselling section hi ka en ve ziah thin a, zawhna awmsa pawh hi chhan lohin a va awm rei em em ve, engnge a awmzia? In pdate ngai lo em ni zawk? In dah ve ting tang anih chuan hei ai hian a rintlak deuh hian a tih theih loh maw...??
CHHANA: Zawhna te hi Counselling lama mi thiambik te chhan tir thin an ni a, an hun neih remchan dan a zirin chhanna hi siam thin a ni. Tin, mi thenkhat chuan website-a chhanna tarlang lova an mahni e-mail address-a chhang mai turin an rawn ngen bawk thin.
Tlangval ka la ni a, ngaihzawng pawh ka nei ngai vak lova, nuntluang pangai tak ka ni a. Tunlaiah hian mipa tam takte hi ka hriat chinah virgin lo hi an tam khawp a, hmeichhia lah chuti bawk. Ngaihzawng chungchangah hian hetiang a nih nuai avang hian ka buai ru khawp mai, eng tiang anga tih chi nge maw nile. Hetiang lamah hian ka duh tui ve khawp thin a. Mitam tak hi chuan engah vak hian an ngai pawh hian ka hre tawh lo, ka rilru hi a lo hah ve em em thin a. Hetianga lo fihlim tawh lo te emaw lo tifuh lo zauh tawhte hi kalsan zel mai tur nge ni ang? Hetiang kawnga ngaihdamna hi eng tia tih tur nge ni ang?
CHHANA: Tlangval invawng fel tak i niin a lang a, I ngaihsanawm khop mai. I duh ang tak nula thianghlim an awm em em ang tih ka ring. Mipat hmeichhiatna la zam lutuk mi chu inneih hunah ngaih an ti tha lo duh ang tih a hlauhawm theih avangin nupui atan meuh chuan fimkhur a tha. Sex hi nupa kara inhmangaihna nena hman tur a ni a. Inphalraina tur chi a ni lo. Amaherawhchu, a mi azirin virgin tawh lo pawh hi helam kawnga inphalrai lutuk vang chu an ni vek kher lovang. An miziate en a, ngaih hna thiam tlak chu an awm ve tho ang a, tawngpawng vai hnualsuat vek pawh a dik bik lo mai thei.
KTP a inhmang tak ka ni a,ka theih ang tawka Pathian tih ve thin ka ni a. Chutiang anga seilian ka nih avangin ka nun ka fimkhur a, ka theih ang tawkin ka invawng bawk a, ka ngaihdan pawh mi tam tak chuan muk lutuk te pawh min ti thin a. Chutiang avang chuan thil tha lo leh tawngkam thleng pawhin ka theih ang tawkin ka invawng a. Hman deuh mai khan ngaihzawng ka nei a, mahse a lo virgin tawh lo tih min hrilh a,(ka duh loh tawp thil a ni a) ka rilru a na hle mai a, ka lo duh ve tawh avangin. Then nghal ka tum a, mahse ka tuar em em mai a, ka then thei hrih lo a ni ber tun dinhmunah chuan. Tawngtaina te pawh kan nei dun a, tun thlengin kan la inkawm reng tho a. Ka thil hlauh ber thin virgin lo ka tawng chu a ni a,ka khawngaih bawk si a, Pathian thu atangin ka teh lo thei lo a, kalsan ka tum thin, ka inthiam thei bawk si lo a.. Pathian pawi ka ti ang tih ka hlau bawk si, amah chuan min duh em em a, mahse ka rilru a nat avangin kalsan mai tur pawhin min ti a. A thiltihah hian a inchhir em em a ni tih chu ka hria a, mut theih loh phah nan te pawh a lo hmang thin a. Engtia han tihchi nge pawh ka hre thiam lo a, ka lainat ngawih ngawih ringawt mai a, advice min pek theih chuan ka lawm ngawt ang. Ka email ah hianmin lo chhan theih chuan ka lawm ngawt ang.
CHHANA:
Pasal neih hmaa a virgin-na hum him zo lo chu ngaihtuahawm zuina tur tam tak a awm avangin mi dang daih tan nupuia neih chu a risk a sang hle tih hria ang che. Amaherawhchu, a nun leh a hmel i ngaihzawn zawng a ni tlat bawk si a, i ui a ni ber mai a. Tumah hi mi famkim (perfect) kan awm loh avangin inngaihdamna tel hauh lo chuan a inkawp that theih chuang lova, puitling taka in pahnihin thu in tihtluk a ngai a nih chu. A eng kawng pawh zawh dawn ula a chhiat athat a mawh phur ngam sa a in kal dun chuan a pawi thui tak tak lovang. Pathian rawn zel rawh.Hetiang hi ralkhata thurawn sei tak in pek thiam a harsa a, Counsellor-te pawh rawn thei ula, a duhawm khawp mai.
Dan thinghlimin kan innei na pawh kum fe a ni ta. Amaherawhchu kan inneih hmain kan chesual a, kan inpuang lemlo a. Kan lo Pianthar tak hnu hian inthiam lohna nasa tak kan nei zui a. Pathian hnenah pawh ngaihdamna dilna nasa tak kan nei a. Inthiam lohna ruk tak hi a bo vek theilo ani ber mai? Kan problem ang hi mi tam takin an nei ve ni pawhin kan hria?
CHHANA: Ti mualpho lo tur che Pastor leh Upa hmaah inpuang la, annin Pathian hnenah ngaihdam dil sak che sela, Pathianin a ngaidam dawn bawk si che a, i ziaawm mai ang. I sual leh tawh dawn loh chuan nangmah pawh inngaidam ve bawk la. I inngaihdam theih lohna kha I harsatna a ni tawk zawk. I inngaihdam theih loh chhan pawh Pathian ngaihdamna I rin loh vang emaw, simna tak tak I neih loh vang a ni ang.